‘Meer werkstress in de toekomst door maatschappelijke ontwikkelingen’

Steeds meer mensen ervaren stress door hun werk. Het RIVM en TNO verwachten dat dit de komende twintig jaar alleen maar toeneemt door maatschappelijke ontwikkelingen. Ze adviseren het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aanvullend beleid te ontwikkelen om dit te voorkomen.

“Maatschappelijke ontwikkelingen die in de toekomst tot meer werkstress kunnen leiden, zijn bijvoorbeeld dat werkenden er door de vergrijzing steeds meer mantelzorgtaken bij krijgen en dat werkenden vaker flexibele contracten krijgen, wat gepaard gaat met onzekerheden”, zegt Sandra van Oostrom, senior onderzoeker Arbeid en Gezondheid bij het RIVM. “Daarnaast speelt de grote krapte op de arbeidsmarkt en mogelijk ook een verhoogde prestatiedruk, met name bij jongere werkenden, een rol.  Verder verwachten we dat steun vanuit leidinggevenden onder druk komt te staan, doordat mensen meer op afstand werken of via platforms, waarbij niet eens een leidinggevende betrokken is.”

Karen Oude Hengel, senior onderzoeker bij TNO, voegt daaraan toe: “We zien ook dat een aantal ontwikkelingen, waaronder het combineren van mantelzorg met werk en de arbeidsmarktkrapte, ervoor kunnen zorgen dat werkenden een minder goede werk-privébalans hebben en daardoor minder tijd hebben om te herstellen van het werk. Flexibel omgaan met werktijden en werklocatie kan helpen om de werk-privé balans te verbeteren en de druk bij werknemers alvast te verlichten. Maar we weten ook dat hybride werken niet voor iedereen mogelijk is en het is nog onduidelijk in hoeverre hybride werken zich in de toekomst ontwikkelt.” 

Kostbaar

Als werkstress langdurig te hoog is, wordt de kans op ziekteverzuim groot en dat is kostbaar voor werkgevers. Ziekteverzuim door met werkstress gerelateerde klachten duurt gemiddeld ruim zes maanden; bij een burn-out zelfs ruim tien maanden, zo blijkt uit onderzoek.
Al die tijd moeten werkgevers het loon van de zieke medewerker doorbetalen en er daarnaast voor zorgen dat het werk dat blijft liggen wordt uitgevoerd wordt door een andere medewerker. De kosten daarvan lopen in de tienduizenden euro’s. 

Het RIVM en TNO wijzen erop dat alle maatschappelijke ontwikkelingen niet los van elkaar aangepakt kunnen worden. “Ze kunnen elkaar versterken, versnellen of juist afzwakken. Beleid en maatregelen om de oorzaken van werkstress te verminderen, kunnen zich dus niet richten op een van de ontwikkelingen”, aldus Karen Oude Hengel. Van Oostrom: “Het vraagt daarom om een integrale aanpak van werkstress, waarbij wordt samengewerkt tussen bijvoorbeeld de domeinen werk, zorg en onderwijs.”

“Preventie op organisatieniveau is van belang en kan bestaan uit het bieden van flexibiliteit, bijvoorbeeld in werktijden en het vergroten van de eigen invloed van de werkende op werktaken en organisatie van het werk. Steun vanuit leidinggevenden is daarin ook een heel belangrijke factor”, vervolgt Van Oostrom. “Aan de andere kant is het belangrijk om de belastbaarheid van werkenden te vergroten door te zorgen dat zij voldoende hersteltijd en ontwikkelmogelijkheden hebben én dat ze voldoende waardering voelen. Daarnaast moeten ze genoeg tijd overhouden voor een gezonde leefstijl: voldoende bewegen, slapen en ontspannen.”

Stijging 11 procent

Volgens cijfers van arbodienstverleners ArboNed en HumanCapitalCare groeide het aantal Nederlanders dat zich langdurig ziek meldde met stressklachten het afgelopen jaar al met elf procent. Zij kosten een bedrijf 315 euro per dag.

Vooral sectoren als het onderwijs, gezondheidszorg en openbaar bestuur worden getroffen. Bij bedrijven met meer dan 250 werknemers komt de stressproblematiek vaker voor dan bij kleinere bedrijven. In de bouw speelt het probleem het minst.